Kościół św. Jana Chrzciciela w Budzistowie

Zawsze fascynowały mnie miejsca, w których historia przenika się z codziennością, a przeszłość wciąż rzuca cień na teraźniejszość. Podczas jednej z podróży po Pomorzu Zachodnim trafiłem do Budzistowa, miejscowości położonej tuż przy słynnym kurorcie – Kołobrzegu. To tutaj skrywa się skromny, lecz niebywale cenny Kościół św. Jana Chrzciciela – najstarszy zachowany obiekt ceglany tego typu na Pomorzu Środkowym i żywy pomnik początków chrześcijaństwa na tych ziemiach. Ledwo odrestaurowany, lecz pełen surowego uroku, wręcz zachęca, by na chwilę się zatrzymać, rozejrzeć i wsłuchać się w echo minionych wieków.

Lokalizacja i dojazd

Kościół znajduje się w Budzistowie, tuż przy granicach współczesnego Kołobrzegu. Miejsce jest dobrze skomunikowane – prowadzi tu droga lokalna, a dogodny parking dla odwiedzających ulokowano w pobliżu świątyni. Do kościoła z Kołobrzegu można dotrzeć zarówno samochodem, jak i rowerem – okolica jest częścią atrakcyjnej trasy rowerowej biegnącej przez nadmorskie miejscowości.

Zwiedzanie kościoła możliwe jest przede wszystkim w niedziele o godz. 12.00, kiedy odprawiana jest msza święta. Wstęp wolny. Przed wizytą w tygodniu warto uprzednio umówić się telefonicznie z parafią (tel.: 94 354 83 79), gdyż obiekt nie jest otwarty przez cały dzień.

Historia kościoła

Pierwsze wieki i fundatorzy

Kościół św. Jana Chrzciciela to typowa, niewielka świątynia gotycka, której powstanie datuje się na ok. 1222 rok. Wiele wskazuje, że jest nawet nieco starszy, a za jego fundację odpowiadała księżna Mirosława, żona pomorskiego księcia Bogusława II. Historia miejsca odwołuje się do czasów, gdy Budzistowo było centrum średniowiecznego Kołobrzegu – zwanego później Altstadt – i jedną z kluczowych osad regionu.

Architektura – prostota i sakralny umiar

Budowla jest niesamowicie prosta, wręcz surowa – jednonawowa, na planie prostokąta, o skromnych wymiarach (ok. 8×5 metrów). Wykonana została z cegły, co podkreśla jej wyjątkowość na tle innych ówczesnych budowli o charakterze sakralnym, które powstawały głównie z drewna. Kościółek reprezentuje przejście pomiędzy romanizmem a gotykiem, co można dostrzec obserwując detale portali czy okien. W środku panuje atmosfera pokory – niewielkie okna, grube mury i minimalistyczne wyposażenie sprzyjają zadumie.

Obiekt na tle dziejów – od zniszczeń do renowacji

Na przestrzeni wieków kościół wielokrotnie ulegał zniszczeniom. Najpierw prześladowały go dziejowe burze: reformacja, oblężenia, grabieże religijne i wojenne. Wojska rosyjskie w czasie oblężenia miasta zdewastowały wnętrze, a Francuzi – sprzedali dzwony kościelne. Każdorazowo jednak kościół był odbudowywany przez lokalnych mieszkańców i fundatorów, wracając do łask jako miejsce kultu. Dopiero w XX wieku, po renowacji w latach 1958-59, przekształcono go tymczasowo w ekspozycję archeologiczną, by następnie w 1980 roku przekazać parafii.

Miejsce pamięci i symboliczny charakter

Przed wejściem do kościoła znajdują się cztery pamiątkowe głazy. Największy z nich ozdobiony jest napisem „Chwała Bogu. Pokój Ludziom” wyrytym zarówno po polsku, jak i po łacinie. Pozostałe kamienie prezentują herby miast biskupich z roku 1000: Wrocławia, Krakowa oraz arcybiskupstwa – Gniezna. Kamienna symbolika przypomina o wczesnochrześcijańskich źródłach regionu oraz roli, jaką Budzistowo odegrało jako jeden z pierwszych ośrodków biskupich na tych ziemiach.

Archeologia – ślady wczesnośredniowiecznego Kołobrzegu

Kościół św. Jana Chrzciciela został wzniesiony na miejscu dawnego podgrodzia osady słowiańskiej, które stanowiło niegdysiejszy Kołobrzeg. Prace archeologiczne prowadzone w XX wieku ujawniły liczne pozostałości związane z codziennym życiem dawnych mieszkańców oraz ślady dawnych konstrukcji obronnych. Otoczenie świątyni do dziś jest wpisane do rejestru zabytków jako grodzisko, stanowiąc źródło wiedzy dla historyków i badaczy dziejów Pomorza.

Znaczenie duchowe i współczesność

Mimo upływu wieków, kościół zachował swój sakralny charakter i niesie ważne przesłanie. Dziś funkcjonuje jako kościół filialny, w którym msze odbywają się w każdą niedzielę, a kameralna atmosfera sprzyja refleksji i skupieniu. Spotkać tu można zarówno mieszkańców okolicznych wsi, jak i turystów ciekawych historii i nieoczywistego piękna miejsca. Skromność otoczenia, brak rozbuchanej infrastruktury turystycznej oraz bezpośredni kontakt z zabytkiem sprawiają, że jest to miejsce nieco zapomniane, lecz na swój sposób autentyczne.

Wskazówki dla odwiedzających

Informacje praktyczne są kluczem do komfortowego zwiedzania. Kościół nie jest otwarty przez cały dzień – poza mszą warto kontaktować się z parafią. Dzięki temu można uzyskać dostęp do wnętrza, które – mimo skromnego wyposażenia – emanuje historią i lokalną tożsamością.

Kościół znajduje się pod adresem: Budzistowo, ul. Kołobrzeska 20. Msza św. odbywa się w niedzielę o godz. 12.00. Wstęp do kościoła jest bezpłatny, ale wnętrze można zwiedzać głównie podczas nabożeństw lub po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym (tel.: 94 354 83 79). Najwygodniej dojechać tu samochodem lub rowerem z centrum Kołobrzegu.

Podsumowanie

Kościół św. Jana Chrzciciela w Budzistowie nie imponuje skalą, ale pozostaje jednym z najcenniejszych świadków wczesnośredniowiecznego dziedzictwa Kołobrzegu i Pomorza Środkowego. Z pozoru surowy, kryje w sobie atmosferę miejsca, w którym czas się zatrzymał – a tradycja przeplata się z nowoczesnością. Otoczony symboliką i spokojem dawnych grodzisk, niezmiennie przypomina o swoich początkach, trwając nieprzerwanie jako punkt orientacyjny dla odkrywców historii i wielbicieli wyjątkowych miejsc na mapie Polski.