Fortyfikacje Twierdzy Kołobrzeg: Reduta Morast i Reduta Solna

Z każdym rokiem w Kołobrzegu zauważalne jest rosnące zainteresowanie militarnym dziedzictwem miasta. Jednym z najbardziej intrygujących punktów na mapie dawnych umocnień są Fortyfikacje Twierdzy Kołobrzeg – Reduta Morast i Reduta Solna. Odkrywanie tych miejsc to podróż nie tylko przez architekturę wojskową, ale też przez burzliwą historię regionu, którego losy wielokrotnie przecinały szlaki wojen, obrony i codzienności mieszkańców.

Twierdza Kołobrzeg – geneza i historia

Zwiedzając te umocnienia, od razu rzuca się w oczy ich strategiczne położenie oraz planowa rozbudowa przez wieki, co do dzisiaj wpływa na charakter miasta. Początki twierdzy sięgają XVIII wieku, kiedy to, doświadczenia wojny siedmioletniej wykazały słabość obrony portu i ujścia Parsęty. Pruscy inżynierowie wspierani pomysłowością francuskich specjalistów zaplanowali nowoczesny system umocnień, mający uczynić z Kołobrzegu niedostępną twierdzę.

Z czasem, po wojenno-napoleońskich rekonstrukcjach i dalszych modernizacjach, fortyfikacje stały się nie tylko kluczowym elementem obrony miasta, ale i świadectwem przemian architektury militarnej w tej części Pomorza.

Reduta Morast – bagienne serce wyspy

Lokalizacja i układ architektoniczny

Reduta Morast powstała w latach 1770–1774 i została wzniesiona na północnym cyplu Wyspy Solnej, w trudnym, podmokłym terenie. Nadało jej to niepowtarzalny, bagienny charakter. Tuż obok znajduje się ujście rzeki Parsęty oraz Kanału Drzewnego – kluczowe punkty strategiczne miasta. Pięcioboczna forma reduty doskonale widoczna jest z lotu ptaka, a w terenie zachwyca harmonijnym połączeniem wałów ziemnych, ceglanego muru i przemyślnie rozmieszczonych bastionów.

Redutę zaprojektował francuski inżynier Madeleine Tourous hrabia d’Heinze, zainspirowany rozwiązaniami swoich rodaków w tamtych czasach. Fortyfikację wzniesiono na palach, zabezpieczając ją przed wilgocią i osiadaniem. Połączona była z lądem za pomocą mostu zwodzonego, który dodaje miejscu militarnego uroku i dziś, choć już nie działa, wciąż przywołuje duch dawnej obronności.

Wnętrza i przeznaczenie

Zwiedzając Redutę Morast, zanurzam się w atmosferze czasów wojennych. Ceglane ściany, stanowiska ogniowe, fragmenty prochowni oraz wygodne platformy dla obsługi armat zdradzają militarny rodowód obiektu. Dawne kazamaty, wzmocnione ziemią i murem, wciąż robią duże wrażenie swoimi proporcjami i przeznaczeniem – niegdyś pełniły funkcję magazynów amunicji i schronów dla garnizonu.

Obiekt miał za zadanie prowadzić ogień flankujący port i okolice. Podczas bitwy o Kołobrzeg w 1945 roku był jednym z ostatnich bastionów bronionych przez niemieckich marynarzy, a zdobycie go wymagało kilkudniowych, zaciętych walk. Po wojnie gmach przeszedł w ręce żeglarzy i stał się siedzibą Jachtklubu Morskiego „Joseph Conrad”, łącząc tradycję militarną z żeglarską pasją mieszkańców miasta.

Obecne funkcje i klimat miejsca

Zwiedzanie Reduty Morast to nie tylko spacer przez historię. Dzisiaj w jej murach działa tawerna oraz klub żeglarski – w sezonie obiekt tętni życiem, łącząc historię z rekreacją. Ceglana fasada uzupełniona o sezonową infrastrukturę sprawia, że miejsce przyciąga zarówno wielbicieli fortyfikacji, jak i smakoszy lokalnych specjałów oraz żeglarskich klimatów. Atmosfera jest wyjątkowo przyjazna, często odbywają się tu koncerty, spotkania i imprezy plenerowe.

Reduta Morast położona jest w Porcie Jachtowym, niedaleko mostu portowego. Najłatwiej dostać się pieszo lub rowerem trasą wzdłuż Kanału Drzewnego. Wstęp na teren Reduty zwykle jest bezpłatny, choć w sezonie letnim uruchamiana bywa tawerna, a niektóre wydarzenia wymagają biletu. Aktualne godziny otwarcia najlepiej sprawdzić na stronie obiektu lub w informacji turystycznej. Parking dostępny jest w okolicy portu jachtowego.

Reduta Solna – obrończyni Portu Rybackiego

Lokalizacja i konstrukcja

Reduta Solna została wzniesiona kilka dekad po Reducie Morast – w latach 1832–1836, w ramach kolejnej fazy przebudowy systemu obronnego Kołobrzegu. Położona przy ulicy Bałtyckiej na terenie Portu Rybackiego, strzeże przeprawy przez Parsętę. Jej charakterystyczny kształt lunety z zamkniętą szyją oraz wały ziemne z otaczającą je fosą do dziś stanowią modelowy przykład XIX-wiecznej sztuki fortyfikacyjnej.

Murowane, kolebkowo sklepione wnętrza to miejsca, które w przeszłości mieściły magazyny i schrony, a także stanowiska dowodzenia. Z wyjątkowym kunsztem wykonane pomieszczenia utrzymane są w bardzo dobrym stanie i robią wrażenie zarówno na miłośnikach militariów, jak i architektury przemysłowej.

Współczesne życie Reduty

Reduta Solna współtworzy dziś „Szlak Trzech Fortów”, łączący obiekty fortyfikacyjne Kołobrzegu. W bliskim sąsiedztwie znajduje się Skansen Morski z jednostkami muzealnymi. Sam obiekt często bywa areną wydarzeń: od plenerowych imprez historycznych, przez rekonstrukcje bitew, aż po interaktywne zajęcia edukacyjne dla najmłodszych.

Ciekawostką pozostaje pierwotne przeznaczenie reduty jako zabezpieczenie przepraw i zaplecza portowego wobec rosnącego znaczenia żeglugi i handlu w XIX wieku. Przebywając na jej terenie, można w pełni docenić zamysł urbanistyczny i zmysł przewidywania dawnych projektantów.

Reduta Solna znajduje się na terenie Portu Rybackiego, przy ul. Bałtyckiej 46. W sezonie letnim obiekt można odwiedzać w ramach Szlaku Trzech Fortów oraz wycieczek pieszo-rowerowych. Wstęp do samej Reduty Solnej zazwyczaj jest bezpłatny, jednak odbywające się tu wydarzenia plenerowe mogą wymagać biletów wstępu lub wcześniejszej rezerwacji. Dojazd komunikacją miejską łatwy – przystanki w pobliżu obsługują autobusy kursujące z centrum miasta. Parking jest dostępny przy Porcie Rybackim.

Zwiedzanie i praktyczne wskazówki

Obie reduty zwiedzać można indywidualnie, łącząc to z przejazdem miejskim rowerem, spacerem bulwarami portowymi lub korzystając z wodnych tramwajów oferowanych w sezonie letnim. Szlak Trzech Fortów to szczególnie polecana trasa, która prowadzi przez najważniejsze punkty dawnego systemu obronnego Kołobrzegu i pozwala spojrzeć na miasto z zupełnie innej perspektywy.

Na terenie fortów działa zaplecze gastronomiczne oraz infrastruktura dla rowerzystów. Latem organizowane są festyny i pokazy historyczne – warto sprawdzać harmonogramy wydarzeń. Wizyta w tych miejscach pozwala nie tylko na odkrywanie militarnej tajemnicy Pomorza, ale także na relaks w nadmorskim klimacie portowych zakątków Kołobrzegu.

Szlak Trzech Fortów wytyczono w 2021 roku – Reduta Morast, Reduta Solna oraz Fort Ujście dostępne są także w sezonie od strony portu wodnego, gdzie funkcjonuje specjalny tramwaj wodny. Wskazówki dotyczące godzin otwarcia oraz rezerwacji najlepiej uzyskać w punkcie informacji turystycznej (Rynek lub Port Jachtowy). Dla grup zorganizowanych i szkół możliwe są rezerwacje oprowadzania z przewodnikiem.

Podsumowanie

Fortyfikacje Twierdzy Kołobrzeg, a zwłaszcza Reduta Morast i Reduta Solna, to nie tylko fascynujące pomniki architektury militarnej, lecz także miejsca o wyjątkowej atmosferze, które idealnie wpisują się we współczesny pejzaż miasta. Odkrywanie ich na własną rękę to okazja do zanurzenia się w historię, poznania codzienności dawnych obrońców portu oraz podziwiania kunsztu konstruktorów, dla których ciasne kazamaty i szerokie wały były gwarancją bezpieczeństwa mieszkańców Kołobrzegu. Wrażenie robi nie tylko sam widok dawnych murów, ale także możliwość przeniesienia się w czasie – od prób zdobycia miasta przez Rosjan w XVIII wieku aż po ostatnie dramatyczne walki w 1945 roku. Wszystko to stanowi nieodzowny element pobytu w tym nadmorskim mieście.